Tegelijk met het generatiegebonden nicotineverbod stellen de initiatiefnemers voor om per direct een aparte handhaving in te richten specifiek gericht op de bescherming van jongeren. Zo’n aparte handhavingsinstantie, al dan niet onder te brengen bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, richt zich dan met name op de naleving van de leeftijdsgrens voor verkoop van tabak en op verboden promotie van nicotineproducten gericht op minderjarigen. Daarmee wordt voorkomen dat nu opgroeiende kinderen voordat de leeftijdsgrens vanaf 2030 stelselmatig wordt verhoogd al verslaafd raken aan nicotine.

Nieuw onderzoek over schadelijkheid e-sigaret

De ondertekening van het burgerinitiatief nam vorige week een vlucht nadat media berichtten over nieuw Amerikaans onderzoek, gepubliceerd in Tobacco Control, waaruit blijkt dat bij gebruik van e-sigaretten (vapes) giftige metalen als lood, uranium en cadmium vrijkomen. Deze zware metalen, die loskomen van de metalen spiraal waarmee de e-vloeistof in vapes wordt verwarmd, komen bij het inhaleren diep in de longen en vandaar verder in het lichaam. De onderzoekers vonden de metalen in de urine van 13- tot 17-jarige vapers. De metalen kunnen blijvende schade veroorzaken bij jongeren, en niet alleen bij langdurig gebruik van vapes. Lood en cadmium kunnen al in lage doseringen cognitieve stoornissen, gedragsstoornissen en ademhalingsmoeilijkheden opleveren. Lood kan hart en bloedvaten en de hersenen aantasten, cadmium kan verschillende soorten kanker veroorzaken.

Veel media-aandacht voor risico’s vapen

De NOS verwees bij de berichtgeving, vorige week donderdag, naar Nicotinee, met de vermelding dat op dat moment nog 6.000 handtekeningen nodig waren. Die waren binnen een dag toegevoegd. Dinsdagmiddag stond de teller al op 41.664. Het ondertekenen van het burgerinitiatief heeft nog steeds zin, immers hoe groter het draagvlak, hoe meer gewicht het initiatief krijgt. Ook het NPO Radio 1 Journaal en De Telegraaf berichtten over het onderzoek, dat ook internationaal veel media-aandacht genereerde.

De gevaren voor jongeren van met name het vapen kregen de afgelopen tijd ook al veel media-aandacht dankzij de Artsen Slaan Alarm-campagne die ouders opriep met hun kinderen over de gevaren van het vapen te praten. Die campagne zorgde al voor zo’n 3.000 extra handtekeningen voor Nicotinee. Ook het lesprogramma Vapen Jouw Keuze van artsen van het Leids UMC zorgde de laatste tijd voor bewustwording over de risico’s van vapen.

‘Niet meer achter de feiten aanlopen’

“Ik ben ontzettend trots en blij dat we de grens van 40.000 handtekeningen zijn gepasseerd”, zegt Wanda de Kanter, longarts en voorzitter van Rookpreventie Jeugd. “Ik dank alle ondertekenaars en ondersteuners voor hun vertrouwen. We gaan ons initiatief aan de Tweede Kamer voorleggen. Het is nu aan onze volksvertegenwoordigers om ervoor te zorgen dat we niet achter de feiten blijven aanlopen, zoals nu met e-sigaretten gebeurt. De huidige vape-epidemie onder jongeren veroorzaakt veel schade en zorgt dat weer meer jongeren gaan roken.”

Mede-initiatiefnemer van Nicotinee, directeur Stef Smit van ConsumentenClaim voegt toe: “Het is de hoogste tijd dat we onze kinderen beschermen tegen de kwalijke gevolgen van nicotinehoudende producten. Daarvoor moeten we de wetgeving aanpassen en het toezicht aanscherpen. Ontwikkelingen in het buitenland laten zien dat het kan. Alle reden om niet langer te wachten en ook in Nederland tot actie over te gaan.”

VK kiest al voor generatiegebonden verbod

De aanstaande indiening van het burgerinitiatief komt op een goed moment. In verschillende landen, waaronder Denemarken, Australië, Nieuw-Zeeland, Singapore en Maleisië, is of wordt de discussie over een generatiegebonden tabaksverbod ook gevoerd en in het Verenigd Koninkrijk schaarde het Lagerhuis zich vorige maand achter het eerste concrete wetvoorstel in Europa. Op voorstel van premier Rishi Sunak wordt tabaksverkoop in het VK verboden voor iedereen die vanaf 2009 is geboren. Uiteraard probeert de tabakslobby ondertussen uit alle macht om het voorstel alsnog tegen te houden of af te zwakken.

Het voordeel van een generatiegebonden tabaksverkoopverbod is dat bestaande rokers er geen nadeel van ondervinden. Zij kunnen zolang ze willen rookwaren blijven kopen. Het gaat bovendien om een verkoopverbod waarvoor de verkopers aansprakelijk worden gehouden. Het roken zelf wordt niet gecriminaliseerd. Toch zal het verkoopverbod, in combinatie met een effectieve handhaving, nieuwe generaties naar verwachting vrijwaren van een nicotineverslaving.

Steun van artsenorganisaties

Een groot aantal medische en maatschappelijke organisaties schaarde zich sinds het initiatief eind 2022 werd gelanceerd achter Nicotinee. Dat zijn de artsenorganisaties van kinderartsen (NVK), jeugdartsen (AJN), gynaecologen (NVOG) en tandartsen, en ook de artsenfederatie KNMG, de artsencampagne Artsen Slaan Alarm, de universitaire ziekenhuizen Amsterdam UMC en Erasmus MC, patiëntenorganisatie Inspire2Live en rookstoporganisatie SineFuma.

U kunt helpen de rookvrije generatie per 2030 mogelijk te maken, teken het burgerinitiatief Nicotinee via nicotinee.nl.