Het aantal rokende scholieren is in twintig jaar sterk gedaald, maar neemt de afgelopen paar jaar nauwelijks nog af. En er zijn grote verschillen naar opleidingsniveau.
Het aantal 12-16-jarigen dat aangeeft ooit een sigaret te hebben opgestoken is tussen 1999 en 2017 gedaald van 53,9 naar 17,3 procent. In 2019 was dat 17 procent. De dalende trend vlakt dus af.
Het aantal scholieren dat aangeeft in de afgelopen maand gerookt te hebben daalde tussen 1999 en 2019 van 26 procent naar 7,7 procent (7,8 procent in 2017). En het aantal dagelijks rokende scholieren ging van 13 procent in 1999 naar 3,1 procent in 2015, 2,1 procent in 2017 en 1,8 procent in 2019.
Verschillen naar opleidingsniveau
Daarbij moet rekening worden gehouden dat de verschillen tussen hoog- en laagopgeleiden groot zijn. Het percentage rokers daalde in de periode 1999-2019 verhoudingsgewijs minder snel voor mensen met een lage opleiding (daling van 33 procent) of middelbare opleiding (31 procent), dan voor mensen met een hoge opleiding (48 procent).
Jongeren die uitgaan roken meer
In het voorjaar van 2021 liet Het Grote Uitgaansonderzoek 2020 zien dat onder jongeren die uitgaan veel wordt gerookt. Hieruit blijkt dat mensen van 16-35 jaar (ruim 4.800 deden mee aan het online-onderzoek) die in het voorjaar van 2020 in een club of festival zijn gaan feesten, behoorlijk veel roken. “Een ruime meerderheid (60 procent) heeft in het afgelopen jaar tabak gerookt en 23 procent rookt dagelijks”, schreef staatssecretaris Blokhuis in een brief aan de Tweede Kamer.
Leeftijdsgrens
In Nederland geldt een leeftijdsgrens voor de aankoop van tabak van 18 jaar. Winkeliers moeten controleren of jongeren die tabak willen kopen ten minste 18 zijn. Toch lukt het minderjarigen nog veel te makkelijk om sigaretten te kopen, zo bleek uit onderzoek voor de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit.
Maatregelen
Om de tabaksverslaving een halt toe te roepen, is het belangrijk dat jongeren niet beginnen met roken. Vandaar dat Rookpreventie Jeugd strijdt voor:
hogere accijns op tabak, zodat sigaretten buiten bereik van kinderen komen
minder verkooppunten, zodat kinderen niet bij supermarkten, tankstations en gemakswinkels terecht kunnen voor sigaretten
een vergunningstelsel voor de verkoop van tabak door speciaalzaken, die zich om hun vergunning te behouden strikt aan de leeftijdsgrens zullen moeten houden
het einde van de sjoemelsigaret die meer verslavende nicotine afgeeft dan wettelijk is toegestaan, zodat kinderen die toch een sigaret opsteken minder snel verslaafd raken.
Steun RPJ
Steun Rookpreventie Jeugd bij het bereiken van deze doelen, maak een donatie over via onze donatie-pagina.
Elke dag beginnen 100 jongeren met roken. Tweederde van de rokers is begonnen voor zijn 18e. Hoe jonger iemand begint met roken, des te erger de verslaving. Het Nationaal Expertisecentrum Tabaksontmoediging onderzocht het waarheidsgehalte van de vele cijfers en beweringen die over roken de ronde doen.
Roken leidt tot blijvende hersenschade in het puberbrein. Door de nicotine neemt het concentratievermogen af en neemt de impulsiviteit toe, waardoor de leerprestaties kunnen afnemen. Deze schade wordt in de loop van het leven niet hersteld. Dat blijkt uit onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam, dat is gepubliceerd in Nature Neuroscience.
• Ieder jaar sterven 19.000 mensen in Nederland vroegtijdig als gevolg van roken. De helft van hen sterft voor de pensioengerechtigde leeftijd. Gemiddeld sterven rokers 10 jaar eerder. Longkanker, COPD en hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste aandoeningen veroorzaakt door roken.
Het aantal rokers is in het Covid-jaar 2020 licht gedaald, stelt het Centraal Bureau voor de Statistiek vast. Maar tegelijkertijd laat het Uitgaansonderzoek 2020 zien dat er onder jongeren nog erg veel wordt gerookt. Prof. Marc Willemsen van het Trimbos-instituut licht de cijfers toe.
Uit het nieuwe Europese ESPAD-rapport blijkt dat slechts 5,3 procent van de 15- en 16-jarige Nederlandse scholieren dagelijks rookt. Maar daar zijn wel kanttekeningen bij te plaatsen. Een grotere groep rookt onregelmatig en ook dat is heel slecht voor de gezondheid.
Het aantal jongeren dat wel eens een sigaret heeft geprobeerd is in 2019 gelijk gebleven ten opzichte van 2017. Daarvoor was er nog wel sprake van een daling. Ook blijkt er onder lager opgeleiden meer gerookt te worden dan onder hoger opgeleiden en zijn er grote regionale verschillen.
Al in 2013 concludeerde TabakNee dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit onvoldoende geëquipeerd is om de Tabakswet te handhaven. Sindsdien is er niet veel ten goede veranderd, blijkt uit een onderzoek van The Investigative Desk dat is gepubliceerd in Vrij Nederland.
En weer is gebleken dat jongeren onder de 18 jaar nog altijd makkelijk aan rook- en dampwaren kunnen komen. Vooral bij cafetaria’s en horecagelegenheden is het makkelijk tabak scoren. Wanda de Kanter zegt tegen de verkopers die zich niet aan de wet houden: “Neem uw verantwoordelijkheid.”