Tijd voor de nabestaanden…

Pleidooi voor een beweging van slachtoffers van de tabaksepidemie

3 februari 2021

Voor de website Meer over Medisch van journalist René Steenhorst schreef Wanda de Kanter een column, waarin zij uiteenzet waarom en hoe zij patiënten en nabestaanden van mensen die ziek werden door het roken een stem wil geven.
Beeld: Wanda de Kanter (foto Ivo van der Bent) 

Het is zaterdagnacht en Katinka wordt gebeld door de afdeling van het ziekenhuis waar haar moeder sinds een dag is opgenomen. Zij moet onmiddellijk komen. Katinka is 16 jaar, zij heeft nog geen rijbewijs, haar vader is al tien jaar uit beeld.

Zij maakt haar broertje van twaalf wakker. Samen bellen ze aan bij de buurman die onmiddellijk zijn kleren aantrekt en hen in vliegende vaart naar het ziekenhuis rijdt. Het ziekenhuis is donker. Op de vijfde verdieping zien ze een hoop mensen rond de kamer waar hun moeder ligt. De lichten zijn aan en zij horen hoe hun moeder om hulp roept. Smeekt om lucht. Ze rennen op haar af, schrikken van haar spierwitte gezicht. Naar adem snakkend. Ze voelen zich zo machteloos.

Kortademig

Een verpleegkundige neemt hen mee de gang op. ‘Het gaat niet goed’, fluistert zij. ‘We denken dat ze hieraan – wat de oorzaak ook is, een longontsteking of een longembolie, we weten het niet – komt te overlijden. Zeer binnenkort. Jullie moeder heeft zoals jullie weten longkanker met uitzaaiingen, nu is er iets acuut zeer ernstigs bij gekomen. We proberen haar te behandelen met van alles, maar we zijn bang dat zij de bocht niet meer kan maken. We geven haar zo wat morfine, dan zakt ze wat weg, en voelt ze zich minder kortademig’.

Twee uur later is de vrouw overleden. Als ik hen een week later opnieuw spreek uiten zij hun verdriet, maar ook hun onbegrip. Ze hadden het helemaal niet zien aankomen. Het ging juist zo goed met hun moeder. Ze missen haar zo ontzettend… Hoe moet dit nu verder met hen?

Mijn vader stopte acuut met sigaren roken op het moment dat zijn tante een hele long met longkanker moest inleveren door het levenslange meeroken van de rook van haar man.

Mijn nichtje liet haar twee kinderen van 16 en 12 jaar achter toen zij aan de gevolgen van longkanker stierf.

Mijn grootmoeder en mijn twee ooms werden niet oud, omdat zij voortijdig aan de gevolgen van een acuut infarct overleden.

Stigmatiseren

In de media wordt zo weinig mogelijk gesproken over de gevolgen van roken. Het verband leggen tussen een vroegtijdige dood van iemand aan longkanker of keelkanker, een massaal infarct op je 40e en de sigaret zou de patiënt, de overledene maar stigmatiseren.

Begrijpelijk als je denkt dat de verantwoordelijkheid inderdaad bij die patiënt ligt. Maar dat is natuurlijk volstrekte onzin. De tabaksindustrie die onze kinderen ‘replacement smokers’ noemt om de vroegtijdige doden te vervangen, heeft er alles aan gedaan de sigaret zo verslavend mogelijk te maken. Ruwe tabak zoals de indianen rookten kan je helemaal niet inhaleren. Pas toen de tabaksindustrie de tabak ging bewerken werd het inhaleerbaar en in combinatie met hoestdempers en na toevoegingen zoals suiker en ammoniak, pas verslavend.

Gevolg is dat de media graag jonge rokers afbeeldt, of zoals de T. die een rokende 100-jarige op de voorpagina zet. Mark Rutte die in de Linda vrolijk opmerkt dat hij wekelijks twee sloffen sigaretten voor zijn moeder ging halen en die daar toch maar mooi 90 jaar mee is geworden.

Als er 10 kleine eendjes over de snelweg lopen, komt er ook wel 1 levend aan de overkant en die staat in de krant. Of bij de Linda…

Bewustwording

Het is essentieel voor de bewustwording dat de nabestaanden en de media wel degelijk de relatie leggen tussen roken en 16 soorten kanker, hartinfarcten, beroerten, long- en hartfalen én de schuld leggen bij de tabaksindustrie, haar lobby, gevoelige politici en de dealers van tabak.

Het is tijd voor effectieve tabaksreclames zoals deze bijvoorbeeld: Don’t be the one in Engeland. Het is tijd voor de nabestaanden.

Op het moment dat ik aangeef dat ik vanaf heden fulltime voor het voorkómen van longkanker en allerlei andere rook gerelateerde ziekten ga werken, krijg ik 5.000 reacties op social media. De reacties komen opvallend vaak van nabestaanden en van hen die niets meer kúnnen zeggen. Die, hoewel het nu te laat is voor hun familie(lid), hun geliefde, het heel erg belangrijk vinden wat ik doe.

Die familieleden van hen die als (ex) roker ‘geshamed’ werden, gestigmatiseerd werden als ‘dor hout’, als ‘eigen schuld dikke bult’-mensen.

We weten langzamerhand hoe ernstig de tabaksverslaving is, op het niveau van heroïne en cocaïne – met dit verschil dat het op elke straathoek voor een paar euro te koop is.

De schuldigen

We weten dat de meeste kinderen al na 1 sigaret een dagelijkse roker worden, we weten dat 80 procent van de rokers eigenlijk dolgraag wil stoppen en dat 95 procent terugvalt na een onbegeleide stoppoging. We weten dat hoe makkelijk je kunt stoppen voor 70 procent erfelijk bepaald is en 30 procent door de omgeving… Maar toch geven we hen – van wie we hielden, van wie we houden – de schuld. En als wij het niet doen doet de omgeving het wel.

Maar goed, als je dat allemaal niet wilt weten, niet wilt horen, niet wilt zien, als je blijft ‘geloven’ in een eigen keuze, een eigen wil, in de maakbaarheid van het leven. Dat je je zelf een geweldig politicus vindt met een enorme wilskracht, die zó kon stoppen met roken, dan nog kan je het de kinderen van deze patiënten echt niet kwalijk nemen. Zij hebben geen ouders meer of hun kind ging dood, op zijn 40e aan longkanker. Hun partner kreeg een beroerte en spreekt sinds zijn 40e niet meer. Haar moeder werd gereanimeerd toen zij 40 was door een groot infarct. Haar vader zit vanaf zijn vijftigste op 3-hoog met ernstig COPD. Zijn vader kreeg blaaskanker. Hij praat met een versterker voor zijn keel-stoma.

Noodlottige verslaving

Ik zou met al die mensen, de nabestaanden, de familieleden van de mensen die chronisch ziek zijn geworden door een noodlottige verslaving, met patiënten, een beweging willen vormen. Zodat wij met elkaar de politiek kunnen beïnvloeden.

Wie ken jij die overleed aan de gevolgen van een verslaving die elk jaar 8 miljoen doden maakt en een veelvoud aan chronische ziekten?

Negenduizend dollar per tabaksdode voor de aandeelhouder. Is het niet tijd om een einde te maken aan deze bedrijfstak?

Als iedereen morgen meeloopt is er een optocht.

stigma | nabestaanden | patiënten | tabaksindustrie | tabaksverslaving