Voor beleidsmakers

Wat krijg je ook weer van roken?

• Ieder jaar sterven 19.000 mensen in Nederland vroegtijdig als gevolg van roken. De helft van hen sterft voor de pensioengerechtigde leeftijd. Gemiddeld sterven rokers 10 jaar eerder. Longkanker, COPD en hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste aandoeningen veroorzaakt door roken.

• Ieder jaar sterven 10.000 mensen in Nederland aan longkanker. 90 procent van alle longkanker wordt veroorzaakt door roken. 40 procent van álle kankersoorten wordt veroorzaakt door roken.

• Roken is gevaarlijker dan alle overige verslavingen bij elkaar.

• Wereldwijd sterven jaarlijks ruim 6 miljoen mensen aan de gevolgen van roken. Dat is meer dan de sterfgevallen als gevolg van tuberculose, hiv/aids en malaria samen.

• De Werelgezondheidsorganisatie (WHO) noemt roken in zijn Report on the global tobacco epidemc de belangrijkste vermijdbare doodsoorzaak in de wereld van vandaag. “Het terugdringen van deze volledig te voorkomen epidemie moet nu de topprioriteit zijn voor de volksgezondheid en voor politieke leiders in ieder land in de wereld”, stelde dr. Margaret Chan, directeur-generaal van de WHO jaren geleden al.

Een zaak van politiek en bestuur

Het terugdringen van de tabaks-epidemie is dus een zaak van de politiek en het bestuur. Nederland doet het in vergelijking met andere westerse landen zeer matig als het om rookpreventie gaat. De aandacht van Nederlandse politici en bestuurders voor rookpreventie bij jongeren is verre van optimaal. Sinds Els Borst minister van Volksgezondheid was, heeft geen politicus of bestuurder zich meer zo vierkant achter rookpreventie geplaatst.

Adolescenten zijn de primaire doelgroep voor de marketing van de tabaksindustrie. Mensen die in deze kwetsbare periode van hun leven beginnen te roken, raken veel ernstiger verslaafd dan degenen die later beginnen. De meeste rokers zijn tussen hun 11e en hun 20e levensjaar verslaafd geraakt. Om de, van nature avontuurlijke, adolescentendoelgroep te bereiken zijn campagnes nodig die aansluiten bij hun gedachte- en belevingswereld, in hun taal en vooral via hun media.

Wat moet er gebeuren?

De aanpak die wij voorstaan is drieledig:

A) Campagnes gericht op  jongeren via een multimediale aanpak, aansluitend bij hun belevingswereld,

B) Tabaksartikelen moeten veel minder toegankelijk worden voor jongeren door:

1. De prijs van tabakswaren drastisch verhogen

2. Drastisch terugbrengen van het aantal verkooppunten – geen sigaretten meer in supermarkten – en rookwaren in verkooppunten uit het zicht opslaan

3. Roken in en in de nabijheid van scholen verbieden (roken is ‘besmettelijk’, zien roken doet roken)

4. Strenge en effectieve handhaving van de wettelijke leeftijdsgrens voor de aankoop van tabak

C) Het geven van voorlichting aan leerkrachten en andere professionele opvoeders over de voorkoming en de gevolgen van verslaving bij pubers.

Buitenlandse voorbeelden

Een aantal voorbeelden van maatregelen in landen die ons ver voor zijn:

– In Groot-Brittannië mogen rokende ouders geen kinderen adopteren. Immers, de WHO heeft roken in de omgeving van kinderen kindermishandeling genoemd.

– In Canada is niet alleen het verkopen, maar ook het gratis verstrekken van tabakswaren aan jongeren onder de 19 verboden.

– In o.a. Groot-Brittannië, Australië en Nieuw Zeeland is roken in en in de wijde omgeving van scholen verboden. In deze landen wordt het creëren van rookruimtes in of bij scholen beschouwd als een aanmoediging om te gaan roken!

– Roken in een auto waarin ook kinderen worden vervoerd is in een aantal landen waaronder Groot-Brittannië, verboden. Duitsland overweegt een algeheel rookverbod in de auto en in ieder geval met kinderen erbij. Ook Frankrijk gaat roken in de auto met kinderen erbij verbieden.

– In de stad New York is de prijs van sigaretten verhoogd naar 10 dollar per pakje. Het aantal verzoeken om hulp bij rookstop nam direct met 30 procent toe.

– Australië heeft eind 2012 verplichte standaardverpakkingen voor sigaretten (plain packaging) ingevoerd. Ierland en Frankrijk zijn de eerste landen in de EU die hebben aangekondigd dit ook te gaan doen. Groot-Brittanië overweegt hetzelfde.

Het is duidelijk: Nederland moet de achterstand die zij heeft op landen die meer succesvol zijn in het bestrijden van de rookepidemie snel inlopen. In al deze landen scharniert het succes op een zeer krachtig jeugdbeschermings- en preventiebeleid. Het wordt hoog tijd. We weten al vanaf 1950 zeker dat roken schadelijk is. We zijn nu dik 60 jaar verder, een macaber jubileum.