VWS blij met uitspraak sjoemelsigaret, maar gaat toch in beroep

12 december 2022

In de handhavingszaak rond de sjoemelsigaret maakte staatssecretaris Van Ooijen (VWA) bekend in beroep te zullen gaan tegen de uitspraak van de rechtbank Rotterdam van 4 november. Niet om de uitspraak te bestrijden, maar om nog eens bevestigd te krijgen dat de gif-emissies van sigaretten met een andere methode gemeten moeten worden.

Het goede nieuws is dat staatssecretaris Maarten van Ooijen (Volksgezondheid, CU) en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) de uitspraak van de rechtbank Rotterdam in de handhavingszaak rond de sjoemelsigaret een “hoopvolle juridische ontwikkeling” noemen en ook “positief in de strijd tegen sjoemelsigaretten”. In een brief aan de Tweede Kamer waarin hij reageert op de uitspraak, schrijft Van Ooijen dat hij net als zijn ambtsvoorganger en de NVWA “zeer kritisch [is] op en bezorgd over de ISO-methode om de giftige en verslavende stoffen in filtersigaretten te meten”.

Toch gaan Van Ooijen en de NVWA in beroep tegen de uitspraak, volgens de brief om een “een steviger juridisch fundament” te verkrijgen “om te voorkomen dat handhaving van de sjoemelsigaret in daaropvolgende juridische procedures geen standhoudt”. “Na overleg met de NVWA komen wij tot de conclusie dat de uitspraak van de rechtbank naar ons oordeel onvoldoende duidelijkheid geeft dat met een goede juridische basis handhavend kan worden opgetreden en op welke wijze dit moet gebeuren”, aldus de staatssecretaris.

NVWA gaat wel al testen met TobLabNet

Tegelijkertijd gaat de NVWA wel alvast alle in Nederland aangeboden filtersigaretten met de alternatieve, door de Wereldgezondheidsorganisatie ontwikkelde TobLabNet SOP1-methode (WHO Intense) testen op de emissies van teer, nicotine en koolmonoxide (TNCO). Die TobLabNet-methode – waarbij onder meer de gaatjes in de filters van sigaretten worden afgeplakt – komt veel dichter in de buurt van het werkelijke rookgedrag van rokers. Deze methode heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in 2018 al gebruikt om een honderdtal sigaretten te onderzoeken. Daar kwam toen uit dat, op één merk na, alle onderzochte sigaretten de wettelijke maximumemissienormen voor TNCO twee tot drie keer overschreden.

De verwachting is dat de bevindingen van de testen met de TobLabNet-methode dezelfde overschrijdingen laten zien. De uitkomsten zullen komend voorjaar door de NVWA breed worden gepubliceerd, “zodat consumenten beter geïnformeerd zullen zijn over de emissieniveaus waaraan zij bij het roken van filtersigaretten worden blootgesteld.”

Van Ooijen geeft ook aan opnieuw bij de EU te pleiten voor het voorschrijven van een andere meetmethode voor de hele EU.

RPJ: Hoger beroep is overbodig

Rookpreventie Jeugd (RPJ), die met 12 andere partijen bij de rechter om handhaving van de voorgeschreven maximumemissienormen van 10 mg teer, 1 mg nicotine en 10 mg koolmonoxide met een eerlijke meetmethode had gevraagd, is verrast door het hoger beroep. RPJ-voorzitter Wanda de Kanter: “Wij zijn verrast, omdat met name de uitspraak van het Europees Hof van Justitie in onze zaak glashelder is: namelijk dat enerzijds de tabaksindustrie gehouden is om te voldoen aan de in de Europese Tabaksproductenrichtlijn (TPD) voorgeschreven ISO-methode, maar dat daarnaast ook recht moet worden gedaan aan de gezondheid van met name de jeugd. Wanneer burgers vragen om handhaving van de maximumemissies, moet daarvoor een andere methode worden gebruikt, die aan een aantal door het Europees Hof precies omschreven criteria moet voldoen. De TobLabNet-methode voldoet aan al die eisen. De staatssecretaris herhaalt verschillende keren in deze brief dat hij het met Rookpreventie Jeugd eens is en dat wat hem betreft de TobLabNet-methode moet worden gebruikt om op te treden tegen de sjoemelsigaret. De handhaving met deze methode kan vandaag al beginnen, sterker nog dat had al gekund vanaf 22 februari, de dag dat het Europees Hof uitspraak deed.

“Wij begrijpen daarom niet dat VWS en NVWA toch in hoger beroep gaan. Het lijkt erop dat VWS bezorgd is voor stappen van de tabaksindustrie als zij vandaag gaan handhaven. Overigens wil een hoger beroep niet zeggen dat de uitspraak van de rechtbank Rotterdam nu niet hoeft te worden nagevolgd, er is geen opschortende werking. De NVWA moet dus, zoals de rechtbank heeft bevolen, gaan handhaven. Het hoger beroep zien wij ondertussen met vertrouwen tegemoet.”

De handhavingszaak: maak een eind aan sjoemelsigaret

In de handhavingszaak draait het om de sjoemelsigaret die veel schadelijker en verslavender is dan wettelijk is toegestaan, doordat in de filters van sigaretten ventilatiegaatjes zijn aangebracht die bij het testen met de in de TPD voorgeschreven ISO-methode de rook met zuivere lucht vermengen. De meetresultaten vallen daardoor lager uit dan wat rokers in werkelijkheid binnenkrijgen. Zij sluiten de gaatjes namelijk af met vingers en lippen. Bovendien nemen zij vaker en langere trekjes dan de ISO-machines. Rookpreventie Jeugd eist met 12 andere partijen in deze zaak dat de NVWA optreedt tegen deze sjoemelpraktijk en de wettelijk voorgeschreven maximumemissienormen van sigaretten met een andere meetmethode controleert. De sigaretten die nu in de winkels liggen voldoen daar niet aan en moeten dus uit de schappen worden gehaald.

Alle details over deze zaak zijn hier te vinden.

Europees Hof | sjoemelsigaret | WHO | TNCO | Canadian Intense | ISO-methode | rechtszaak