Rokers doen aangifte tegen tabaksindustrie

Poging tot moord, doodslag, zware mishandeling en valsheid in geschrifte

29 september 2016

Namens Stichting Rookpreventie Jeugd, longkankerpatiënte Anne Marie van Veen en COPD-patiënte Lia Breed heeft advocaat Bénédicte Ficq van het kantoor Meijering Van Kleef Ficq & Van der Werf vandaag bij het Openbaar Ministerie aangifte gedaan tegen vier tabaksfabrikanten die actief zijn in Nederland: Philip Morris International, British American Tobacco, Japan Tobacco International en Imperial Tobacco Benelux.

De tabaksproducenten wordt poging tot moord cq. doodslag en/of poging tot zware mishandeling met voorbedachten rade en/of poging tot opzettelijke benadeling van de gezondheid met voorbedachten rade verweten. Ook is er sprake van valsheid in geschrifte. Het is voor het eerst in Europa dat de tabaksindustrie op dergelijke wijze strafrechtelijk wordt aangeklaagd. Het Openbaar Ministerie moet nu besluiten of zij de zaak aan de rechter zal voorleggen.

De aangifte van 30 pagina’s plus bijlagen geeft daar alle reden toe. Aangevoerd wordt dat de tabaksindustrie willens en wetens sigaretten door toevoeging van honderden additieven extra verslavend maakt waardoor beginnende rokers snel verslaafd raken en de verslaving van bestaande rokers in stand wordt gehouden. Bovendien hebben tabaksfabrikanten consumenten en de overheid misleid door de filters van sigaretten zo te bewerken dat die in testomgevingen minder teer, nicotine en koolmonoxide afgeven dan bij normaal gebruik. Het verschil is tot 2,5 keer zo groot.

Sick of Smoking

De zaak is in gang gezet door Anne Marie van Veen, een vrouw van 43, moeder van drie jonge kinderen, bij wie longkanker is geconstateerd, veroorzaakt doordat zij vanaf haar 15^de jaar rookte. Ondersteund door de Stichting Rookpreventie Jeugd heeft zij via de website www.sickofsmoking.nl mensen opgeroepen haar te steunen in haar streven om aangifte te doen tegen de criminele praktijken van de tabaksindustrie. Inmiddels hebben 16.000 mensen hun steun uitgesproken. Van Veen heeft daarbij maar één belangrijk doel: voorkomen dat haar eigen en andermans kinderen ten prooi zullen vallen aan de misleidende praktijken van de tabaksindustrie.

‘Het gaat niet om mij’, zei Van Veen tegen de actualiteitenrubriek EenVandaag. ‘Het gaat erom dat ik vind dat de tabaksproducenten kinderen bewust verslaafd maken, zoals ze ook mij bewust verslaafd hebben gemaakt en ik wil kinderen dit leed besparen.’

De aangifte wordt mede gedaan door Lia Breed, een 66-jarige vrouw met de longziekte COPD die op haar 20^ste begon met roken. Pas in 2006, vijf jaar nadat de COPD bij haar was geconstateerd, kon zij eindelijk met roken stoppen. Beide aangeefsters vertegenwoordigen ruim duizend mensen die hebben aangegeven eveneens aangifte te willen doen.

Zeshonderd additieven

In de aangifte wordt gesteld dat ongeveer 30 procent van het gewicht van een sigaret uit toegevoegde stoffen bestaat, meer dan 600, waarvan een deel schadelijk is voor de gezondheid. Van 70 stoffen in tabaksrook is aangetoond dat ze een kankerverwekkende werking hebben.

Suiker maakt sigaretten niet alleen lekkerder, maar het verbrandingsproduct aceetyldehyde uit suiker versterkt de verslavende werking van nicotine. Ammoniumverbindingen verhogen de nicotine-opname in de longen, terwijl levulinezuur de rook minder scherp en minder irriterend maakt. Op ammoniak gebaseerde stoffen laten de nicotine sneller vervluchtigen waardoor die sneller (in 7 seconden) het brein bereikt. Andere stoffen zorgen ervoor dat de rookdeeltjes (aerosolen) zo klein zijn dat ze de longen efficiënter penetreren en de nicotine sneller kunnen afgeven aan de bloedbaan.

Eén doel: mensen verslaafd maken

Advocaat Ficq zegt hierover: ‘Toen ik me ben gaan verdiepen in alle additieven die de verslaving veroorzaken, bevorderen en in stand houden, ben ik van mijn stoel gevallen over wat er allemaal aan gemanipuleerde componenten in sigaretten zit. Met maar een doel en dat is mensen verslaafd te maken. Mensen beseffen niet hoe gemanipuleerd de sigaret inmiddels is. Wij willen het Openbaar Ministerie daarvan doordringen en wij zijn ervan overtuigd dat als zij, met ons, beseffen wat de tabaksproducenten op de markt brengen, zij ook zullen inzien dat daarmee voldaan is aan de kwalificatie Toebrengen van zwaar lichamelijk letsel.’

Dubbele emissiewaarden

Een belangrijk punt in de aangifte is dat de tabaksfabrikanten de producttests die door controlerende instituten als het RIVM worden uitgevoerd, beïnvloeden door minuscule, voor het blote oog vrijwel onzichtbare gaatjes in de filters van sigaretten aan te brengen. De machines waarmee de emissies van sigaretten wordt gemeten dekken die gaatjes niet af, waardoor de sigarettenrook wordt gemengd met aangezogen lucht. Bij normaal gebruik worden de gaatjes in de filters door de vingers of de lippen van de roker afgedekt. Die krijgt daardoor veel meer rook binnen dan bij de tests wordt gemeten.

Getuige-deskundige Dr. Jeffrey Wigand, voormalig onderzoeksdirecteur van de Amerikaanse sigarettenfabrikant Brown & Williamson, spreekt in een bij de aangifte gevoegd rapport van ‘dubbele waarden’. Rokers krijgen tot twee keer zoveel schadelijke stoffen binnen als er op de pakjes staat vermeld. Wie een pakje per dag rookt, krijgt dus in werkelijkheid de emissieniveaus van twee pakjes binnen. Sigaretten leveren door deze truc meer schadelijke stoffen af dan wettelijk is toegestaan. Daarmee is volgens de aangifte duidelijk sprake van valsheid in geschrifte.

Juridisch verantwoordelijk

Op verschillende manieren wordt in de aangifte aangetoond dat de tabaksindustrie juridisch verantwoordelijk kan worden gehouden voor de gezondheidsschade die rokers oplopen. Door rokers willens en wetens verslaafd te maken ontneemt de tabaksindustrie hen hun vrije wil om al dan niet te roken. Het feit dat de sigaret een legaal product is volgens de Tabaks- en Rookwarenwet, ontslaat de tabaksindustrie er niet van zich ook aan andere wetten te houden. Volgens de aangevers handelt de tabaksindustrie in strijd met meerdere strafbepalingen. Daarvoor zullen zij zich voor de strafrechter moeten verantwoorden.

Bekijk ook de uitzending van PAUW van 29 september waarin Bénédict Ficq de aangifte toelicht.