Niet-verslavende sigaret is technisch mogelijk en maatschappelijk wenselijk

19 november 2020

Nicotine is de stof die de schadelijke sigaret zo verslavend maakt. Het is echter mogelijk om tabak te produceren waarin zo weinig nicotine zit dat rokers er niet verslaafd aan raken. Dat concludeert het RIVM in een onderzoek in opdracht van de WHO. Rokers vinden die nicotinearme tabak vaak wel minder lekker.

Het is technisch mogelijk om niet-verslavende tabak te maken, maar consumenten vinden het vaak minder lekker. Dat concludeert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op basis van een mooie literatuurstudie die werd uitgevoerd in opdracht van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De studie is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Tobacco Regulatory Science.

Uit eerdere onderzoeken is gebleken dat tabak met minder dan 0,4 mg nicotine per gram tabak voor de meeste mensen niet verslavend is. Het RIVM heeft nu op een rij gezet op welke manieren het nicotinegehalte in tabak tot zo’n laag niveau kan worden gebracht. Daar zijn verschillende technieken voor. Zo is het mogelijk tabaksplanten te kweken waarin weinig nicotine zit, bijvoorbeeld met genetische modificatie. Ook zijn er technieken om nicotine uit tabak te filteren.

De RIVM-onderzoekers benadrukken daarbij dat uit de literatuur blijkt dat de meeste consumenten zulke tabak met nauwelijks nog nicotine erin minder lekker vinden. Ze vragen zich daarom af of nicotinearme sigaretten kans van slagen zullen hebben op de markt.

Het draait om nicotine

In een reactie zegt longarts Wanda de Kanter, voorzitter van Rookpreventie Jeugd, dat ‘lekker’ in dit verband juist slaat op de verslaving. “Rokers weten nauwelijks dat ze alleen maar roken voor de nicotine. In nicotinearme sigaretten is alles hetzelfde als in traditionele sigaretten, alleen de nicotine niet. Maar alle 7.000 stoffen, smaakjes en andere toevoegingen doen er niet toe. Die zijn er alleen om een kind te verleiden om te beginnen met roken. Je begint om erbij te horen en de toevoegingen, de smaakjes helpen je om het minder vies te vinden. Vervolgens rook je door voor de nicotine.”

De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) opperde in 2019 om het nicotinegehalte in sigaretten terug te brengen, nadat Lynn Hull, farmacoloog bij de FDA, in 2017 al zei dat nicotinereductie dé manier is om tabaksgebruik te ontmoedigen. Toch werd het FDA-plan eind 2019 alweer in de ijskast gezet. Wel diende de tabaksproducent 22^nd Century Group begin dit jaar bij de FDA een aanvraag in om sigaretten op de markt te brengen met een sterk verlaagd nicotinegehalte.

Draagvlak voor nicotinereductie

In Nederland is er een groot draagvlak voor vermindering van het nicotinegehalte in sigaretten, zo bleek al in 2018 uit een opiniepeiling van Maurice de Hond. Toen al zei 74 procent van alle Nederlanders voor zo’n verlaging te zijn. Daarbij was er weinig verschil tussen rokers (72%), ex-rokers (75%) en niet-rokers (75%). Toch is er in het Nationaal Preventieakkoord niets opgenomen over nicotinereductie en eerder kwam het ook al niet ter sprake in het rapport ‘Van verschil naar potentieel’ van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).

Discussie over het product

Nog steeds nemen dagelijks 75 kinderen in Nederland hun eerste trekje van een sigaret. Sigaretten zo maken dat ze niet meteen een verslaving aanwakkeren, is zonder twijfel de beste manier om te zorgen dat zij er niet voor hun leven aan blijven hangen. Sigaretten zijn in hun huidige vorm sterk verslavend, maar de discussie over het aanpakken van het product zelf wordt nog veel te weinig gevoerd. Politieke partijen hebben het in hun verkiezingsprogramma’s vooral over preventie en voorlichting over leefstijlverbetering. Sommige partijen spreken zich ook uit over accijnsverhoging en beperking van het aantal verkooppunten, wat inderdaad effectieve maatregelen zijn om tabaksgebruik terug te dringen. Maar om de een of andere reden wordt het product zelf als een gegeven beschouwd waar niet aan valt te tornen. Dat blijkt dus, althans technisch, wel degelijk te kunnen.

RIVM | WHO | nicotinereductie | nicotine | roken | tabaksverslaving | jeugdroken | sigaretten